Монгол улсын их хурлын гишүүн, Засгийн газрын гишүүн Эрүүл мэндийн сайд Т.Мөнхсайхан болон ЭМЯ-ны удирдлагын баг 2024 оны 07 дугаар сарын 16-ны өдөр Хавдар судлалын үндэсний төв (ХСҮТ)-д ажиллаж, тус төвийн удирдлагууд, эмч нар болон үйлчлүүлэгчидтэй уулзаж, хавдрын тусламж үйлчилгээний чанар, хүртээмжийг сайжруулах талаар санал солилцлоо. Уулзалтад Эрүүл мэндийн сайдын зөвлөх Л.Төмөрбаатар, ЭМЯ-ны Бодлого төлөвлөлтийн газрын дарга П.Оюунцэцэг, ЭМЯ-ны Эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний газрын дарга А.Өнөржаргал, Эрүүл мэндийн даатгалын ерөнхий газрын дарга Л.Бямбасүрэн болон Хавдар судлалын үндэсний төвийн удирдлагууд, эмч, ажилтнууд оролцлоо.

Уулзалтын үеэр Засгийн газрын гишүүн Эрүүл мэндийн сайд Т.Мөнхсайхан нийгмийн эрүүл мэндийн тулгамдсан асуудлуудын нэг болох хавдрын асуудалд анхаарал хандуулж, хавдрын тусламж үйлчилгээний чанар хүртээжмийг сайжруулах талаар дэмжлэг үзүүлж хамтран ажиллахаа илэрхийллээ.

Мөн хорт хавдар нь манай улсын хүн амын нас баралтын тэргүүлэх шалтгаан бөгөөд сүүлийн жилүүдэд хорт хавдрын өвчлөл нас баралт нэмэгдэж байгаа төдийгүй хорт хавдрын 70 гаруй хувь хожуу оношилогдож байна гэдгийг дурдлаа.

Тэрээр хавдрын цогц тусламж үйлчилгээг хөгжүүлэхэд тулгамдаж байгаа асуудлыг шийдвэрлэхэд дэмжлэг, туслалцаа үзүүлэх, мөн зарим асуудлаар хугацаатай үүрэг даалгавар өгөхөөр тус төвийн хамт олны төлөөлөлтэй уулзаж байгаагаа мэдэгдлээ.

Цаашид хавдраас сэргийлэх, хянах болон хавдрын тусламж үйлчилгээг жигд чанартай, хүртээмжтэй үзүүлэхэд дараах 3 чиглэлээр дорвитой алхам хийж ажиллах шаардлагатай байгааг дурдлаа. Үүнд:

1. Хавдрын үүсэх шалтгаантай тэмцэх, салбар дундын хамтын ажиллагааг хангах, хүн амыг хавдраас сэргийлэх, амьдралын зөв дадалтай болох, эрүүл зөв хооллох, дасгал хөдөлгөөн хийх зэргээр урьдчилан сэргийлэх дадал эзэмшүүлэх, ялангуяа хорт хавдрын гол эрсдэл болсон хүн амын дундах тамхины тархалтын түвшинг бууруулах, тэднийг тамхины хор хөнөөлөөс хамгаалах, нотолгоонд суурилсан мэдээллээр хангах, нөлөөлөхөд чиглэсэн оновчтой бодлого, хөтөлбөр, арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх;

2. Хорт хавдартай иргэдийн дийлэнх нь өвчний эцсийн шатандаа оношлогдож байгаад дүгнэлт хийж, хорт хавдраас сэргийлэх, эрт илрүүлгийг оновчтой зохион байгуулах;

3. Тусламж үйлчилгээнд тулгамдаад байгаа асуудлынхаа шалтгааныг зөв тодорхойлж, хүлээгдэл, чирэгдлийг бууруулахын тулд өнөөдрийн нэмэгдсэн санхүүжилттэй уялдаж, зохион байгуулалтын дорвитой өөрчлөлт, арга хэмжээг авч хэрэгжүүлэх, тусламж үйлчилгээнд үйлчлүүлэгчдэд ээлтэй шинэ арга технологийг нэвтрүүлэх, хавдрын оношилгоонд зөвхөн 10 хувийг эзэлж байгаа иммуногистохимийн шинжилгээний хувийг нэмэгдүүлэхэд анхаарал хандуулах;

Засгийн газрын гишүүн, Эрүүл мэндийн сайд Т.Мөнхсайхан ХСҮТ-ийн удирдлагын зүгээс мэдээ мэдээллийг эмч, эмнэлгийн ажилтнуудад зөв хүргэх, бүх нөөц бололцоогоо дайчилж, санхүүжилтийг зөв удирдан, дээрх чиглэлээр тодорхой ажлуудыг тусгасан оновчтой бодлого, стратеги хэрэгжүүлэхэд анхаарал хандуулах, даатгалын байгууллагатай хуулийн хүрээнд хамтран ажиллах хугацаатай үүрэг өглөө. Эдгээр үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд ЭМЯ-ны зүгээс дэмжиж, удирдлага арга зүйгээр ханган ажиллахаа илэрхийллээ.

Эмэгтэйчүүдийн хорт хавдартай тэмцэх үндэсний нийгэмлэгийн тэргүүн, МУ-ын хүний гавьяат эмч, АУ-ны доктор, профессор Д. Авирмэд, МЭБЭЭНН-ийн хүндэт ерөнхийлөгч, АУ-ны доктор, Клиникийн профессор Г.Пүрэвсүрэн, АШУҮИС-ийн Эх барих эмэгтэйчүүд судлалын тэнхимийн эрхлэгч, АУ-ны доктор, дэд профессор Б.Болорчимэг болон гэр бүл, найз нөхөд, хамт олноос нь баяр хүргэв. Мөн Э.Амарсанаа эмч маань өөрийн баярласан талархсанаа ирсэн зочиддоо илэрхийллээ.

Энэхүү ном нь Эмэгтэйчүүдийн хавдар судлаач, эх барих, эмэгтэйчүүдийн эмч, мэргэшил эзэмшихээр суралцаж буй резидент эмч нарт зориулсан бүтээсэн бүтээл юм.

ХСҮТ-ийнхөн тусламж үйлчилгээгээ өргөжүүлэн тэлж, дэлхийн өндөр хөгжилтэй улс орнуудад хэрэглэдэг шинэ дэвшилтэт техник, технологиудыг нэвтрүүлэх, нутагшуулахад ахиц гаргасаар байна.

2024 оны 6-р сарын 19-нд ХСҮТ-д “Монгол улсад биеийн стереотактик туяа эмчилгээг нэвтрүүлэх нь” үндэсний хурал боллоо.

Монгол улсад стереотактик туяа эмчилгээг нэвтрүүлэх бэлтгэл ажил 2017 оноос эрчимжсэн бөгөөд тухайн үеийн ХСҮТ-ийн ерөнхий захирал Ж.Чинбүрэнгийн санаачлан эхлүүлсэн хавдрын стеротактик туяа эмчилгээний дэвшилтэт технологийн төслүүд тасралтгүй, амжилттай хэрэгжсээр өнөөдөр ийнхүү бодит биеллээ олж байна.

Тус хуралд ДЭМБ-ын Монгол дах суурин төлөөлөгч С.Эскаланте, ХБӨ хариуцсан мэргэжилтэн С.Болормаа, дэлхийд стереотактик туяа эмчилгээг санаачлагч анхдагчдын нэг, Монгол улсад энэ чиглэлээр эмч мэргэжилтнүүдийг сургах, чадавхижуулахад үнэтэй хувь нэмэр оруулсан эрхэм хүн Япон улсын Хирошимагийн Их Сургуулийн профессор Ясуши НАГАТА болон энэ удаад түүнтэй хамт ирсэн стереотактик туяа эмчилгээний багийн гишүүд ХИСЭ-ийн туяа эмчилгээний эмч, АУ-ны докто Нобүки Имано, физикч инженер Ph.Dr.Дайсүкэ КАВАХАРА, физикч технологич Такүро ОКҮМУРА, ЦЭК-ын Ажлын албаны Цөмиийн технологийн бодлогын газрын зөвлөх С.Даваа, ЭМЯ-ны Эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний газрын мэргэжилтэн Г.Хулан болон ХСҮТ-ийн удирдлагууд, эмч, мэргэжилтнүүд оролцлоо.

Хурлын үеэр профессор Ягуши НАГАТА-д ХСҮТ-ийн туяа эмчилгээний хөгжилд оруулсан үнэтэй хувь нэмрийг үнэлэн ХСҮТ-ийн ерөнхий захирал Н.Эрдэнэхүү “ХҮНДЭТ ТЭМДЭГ” гардуулан хүндэтгэл илэрхийллээ.

Сүүлийн жилүүдэд хавдрын туяа эмчилгээ эрчимтэй хөгжиж тусламж үйлчилгээнд томоохон ахиц дэвшлүүд гарсаар байна. 2019 онд ХСҮТ-д анхны шугаман хурдасгуурт аппаратуудыг суурилуулж туяа эмчилгээний 20 жилийн хоцрогдлыг арилгаж байсан бол 2022 онд шугаман хурдасгуурт суурилсан туяа эмчилгээний дараагийн дэвшилтэт технологи болох IMRT болон VMAT технологийг нэгэн зэрэг нэвтрүүлж, Монгол улсын туяа эмчилгээ дэлхийн түвшинтэй хөл нийлэн хөгжиж эхэлсэн билээ.

Энэ оны 3-р сард хамгийн орчин үеийн дэвшилтэт технологи бүхий 3 дахь шугаман хурдасгуур болох TRUEBEAM аппаратыг суурилуулан, Brain Lab навигаци систем бүхий төхөөрөмжтэй болсноор тархи, нугасны хавдрын туяаны мэс заслыг эх орондоо хөгжүүлэх боломж бүрдсэн юм.

Тэгвэл энэ удаад Монголчуудын нас баралтын тэргүүлэх шалтгааны нэг болсон элэгний хорт хавдар болон өвчлөлийн тохиолдол эрчимтэй нэмэгдэж буй ч тавилан муу хавдруудын нэг болох уушигны хорт хавдарт стереотактик эмчилгээг хийж, эмчилгээний сонголтыг өргөжүүлж байна.

Өчигдөр буюу 6-р сарын 18-нд элэгний хорт хавдарт анхны стереотактик эмчилгээг хийсэн нь амжилттай боллоо. ХСҮТ-ийн туяа эмчилгээний багийнхан Нагата профессорын багтай хамтран ажиллаж байна.

Хавдраар өвдсөн иргэд маань нийгэм сэтгэлзүй, санхүүгийн дарамтгүйгээр эх орондоо элэг бүтэн эмчлэгдэж, эрүүл чанартай амьдардаг байхын төлөө хүчин чармайлтаа нэгтгэцгээе.

БАЯРЛАЛАА:

Стереотактик туяа эмчилгээг хөгжүүлэхийн төлөө санаачлагч, манлайлагч, дэмжигч байсан ХСҮТ-ийн зөвлөх эмч, МУ-ын хүнийн гавъяат эмч, АУ-ны доктор, профессор Жигжидсүрэнгийн Чинбүрэн

Монголын хавдрын тусламж үйлчилгээний хөгжилд үнэтэй хувь нэмэр оруулсан ХИСЭ-ийн профессор Ясуши НАГАТА

ХСҮТ-ийн Үйл ажиллагаа эрхэлсэн дэд захирал Ц.Уранчимэгээр ахлуулсан туяа эмчилгээний багийнхандаа баярлалаа.

Бодлогын дэмжлэгийг тасралтгүй үзүүлж ирсэн Монгол улсын үе үеийн Засгийн газар, Эрүүл Мэндийн Яам, ЭМ-ийн сайд нар

International Atomic Energy Agency (IAEA)

Hiroshima University

World Health Organization (WHO), ДЭМБ-ын Монгол дах суурин төлөөлөгч хатагтай Соккоро Эскаланте, ХБӨ хариуцсан мэргэжилтэн С.Болормаа.

Япон улсын засгийн газрын “Өвсний үндэс-Хүний аюулгүй байдлыг хангах буцалтгүй тусламжийн хөтөлбөр”-ийн санхүүжилтээр ХСҮТ-ийн цэвэр ус түгээх системийг шинэчлэх засвар”-ийн төсөл амжилттай хэрэгжиж үр дүнгээ өнөөдөр танилцууллаа.

Төслийн хэрэгжилттэй танилцах арга хэмжээнд УИХ-ын гишүүн, Эрүүл мэндийн сайд Содномын Чинзориг, УИХ-ын гишүүн, МУ-ын хүний гавъяат эмч Жигжидсүрэнгийн Чинбүрэн, Япон улсаас Монгол улсад суугаа Онц бөгөөд Бүрэн эрхэт Элчин сайд Игавахара Масарү, Япон улсын ЭСЯ-ны 1-р нарийн бичгийн дарга Матоба Сатоши, ХСҮТ-ийн ерөнхий захирал Н.Эрдэнэхүү болон албаны бусад хүмүүс оролцлоо.

1982 онд ашиглалтад орсон ХСҮТ-ийн барилга насжилт өндөр, ус хангамжийн систем нь зэвэрч муудсан нь тусламж үйлчилгээний чанар, аюулгүй байдалд хүндрэл үүсгэж байсан юм.

2023 оны 3-р сараас хэрэгжиж эхэлсэн, 217,1 мянган ам долларын өртөг бүхий уг төслийн хүрээнд ХСҮТ-ийн 10 блок барилгын 20 000 м.кв талбайтай, 9000 м урт цэвэр усны шугам сүлжээг иж бүрэн шинэчлэн сольсноор эмнэлгийн тусламж үйлчилгээний эрүүл, аюулгүй байдлын баталгааг сайжрууллаа. Мэс заслын эмчилгээ дийлэнх хувийг эзэлдэг тус эмнэлгийн хувьд хагалгааны шархны ариун байдал, эдгэрэлтээс эхлээд мэс заслын багаж хэрэгслэлийн угаалга ариутгал, дархлаа дарангуйлагдсан хавдартай өвчтнүүдийн эмчилгээ үйлчилгээнд чанартай, баталгаатай цэвэр усны гүйцэтгэх үүрэг маш өндөр юм.

Дашрамд дурдахад, ХСҮТ-д эмнэлгийн тоног төхөөрөмжийн төсөл “Өвсний үндэс хөтөлбөр”-ийн дэмжлэгтэй анх 2000 онд хэрэгжиж байсан бол дараагийнх нь ХСҮТ-ийн барилгын дээврийн засварын төсөл байсан юм. 1982 онд ашиглалтад орсноос хойш дээврийн их засвар хийгдээгүйн улмаас цас, борооны ус дээврээр нэвтэрч тоног төхөөрөмжүүдийн аюулгүй ажиллагаа, тусламж үйлчилгээний тасралтгүй байдалд ихээхэн бэрхшээл үүсгэдэг байсныг 2019 онд Өвсний үндэс хөтөлбөрийн тусламж болон Эрүүл мэндийн яамны хөрөнгө оруулалтаар иж бүрэн шинэчлэн засварласан билээ.

Монгол хүний эрүүл, аюулгүй байдлын төлөө үнэтэй хувь нэмэр оруулж, гүн туслалцаа үзүүлсэн Япон улсын засгийн газар, Япон улсаас Монгол улсад суусан үе үеийн элчин сайд нар болон Японы ард түмэнд ХСҮТ-ийн хамт олон, үйлчлүүлэгчдийнхээ өмнөөс гүн талархал илэрхийлье.

Жил бүрийн 5-р сарын 31-ийг дэлхий нийтээр “Тамхигүй өдөр” болгон тэмдэглэдэг бөгөөд энэ жилийг “Тамхи үйлдвэрлэлийн хөндлөнгийн оролцооноос хүүхэд, өсвөр үеийнхнийг хамгаалцгаая” уриан дор тэмдэглэж байна.

Дэлхий нийтээр Тамхины эсрэг “Худлаа ярихаа зогсоо” аяныг өрнүүлж байна.

5-р сарын 31-нд ЭМЯ, НЭМҮТ, СЭМҮТ, ДЭМБ-аас хамтран Үндэсний цэцэрлэгт хүрээлэнд зохион байгуулсан Тамхины эсрэг олон нийтэд зориулсан өдөрлөгт ХСҮТ-ийн ҮДА, НЭМСТА, ЦХМЗТ, СА, МТА, ХХСА хамтран оролцлоо.

Өдөрлөгийн нээлтэд ЭМЯ-ний Нийтийн эрүүл мэндийн газрын дарга Д.Баярболд, НЭМҮТ-ийн ерөнхий захирал С.Өнөрсайхан, ДЭМБ-ын ХБӨ харицсан мэргэжилтан Б.Болормаа, Улсын 3-р төв эмнэлгийн ерөнхий захирал Ц.Төмөр-Очир, ХСҮТ-ийн ҮА эрхэлсэн дэд захирал Ц.Уранчимэг нар үг хэлж Тамхины эсрэг нэгдэхийг олон нийтэд уриаллаа.

ХСҮТ-ийнхөн өдөрлөгийн үеэр тамхины хор хөнөөл, хорт хавдраас сэргийлэх талаах эмч, сувилагч, нийгмийн ажилтан, сэтгэл зүйч нар зөвлөгөө мэдээлэл өгч, санамж зөвлөгөө тараахын зэрэгцээ иргэдэд даралт хэмжих үйлчилгээг хүргэлээ.

Мөн ХСҮТ-ийн эмч, сувилагч, нийгмийн ажилтан, сэтгэл зүйч, МТА-ын инженерүүд, резидент эмч нарын баг тамхины эсрэг уриалга бүхий флэшмоб хийж иргэдийг идэвхижүүллээ.